Η παρατεταμένη διακοπή των οργανωμένων προπονήσεων από έναν αθλητή, που είναι συνηθισμένος σε μεγάλη ημερήσια επιβάρυνση, επηρεάζει αρνητικά το σώμα του και την ψυχολογία του. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και στους ανθρώπους που είχαν πολλές υποχρεώσεις μέσα στην ημέρα και ξαφνικά τις ελαχιστοποίησαν, όπως στην περίπτωση της καραντίνας. Στην περίπτωσή μας (ομάδα του Workout Intelligence) φαίνεται ότι δεν υπήρξαμε εξαίρεση. Συνηθισμένοι να συνδυάζουμε προπόνηση και εργασία, η καραντίνα δεν μας ανάγκασε μόνο να ελαττώσουμε το προπονητικό φορτίο αλλά να σταματήσουμε να δουλεύουμε για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από δύο μήνες. Αυτό είχε ορισμένες επιδράσεις στο σώμα μας τις οποίες παρατηρήσαμε. Δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά τις πρώτες μέρες, αλλά σταδιακά μετά την πρώτη βδομάδα. Μειωμένη ενεργητικότητα μέσα στην ημέρα, ατονία, διαταραχές στον ύπνο και στο στομάχι ήταν τα βασικά συμπτώματα.
Τι συνέβη?
Γνωρίζοντας την επίδραση της μείωσης της προπόνησης και την επίδραση της υπερπροπόνησης και της υπερκόπωσης στο σώμα αποφασίσαμε να ερευνήσουμε λίγο παραπάνω το θέμα στην επιστημονική βιβλιογραφία. Όπως ήταν αναμενόμενο υπήρχε απάντηση και αυτό λέγεται σύνδρομο χαλάρωσης ή σύνδρομο εξάρτησης από την προπόνηση. Στα αγγλικά θα το βρείτε με τους όρους detraining syndrome ή καλύτερα relaxation syndrome η exercise dependency syndrome. Στα ελληνικά δεν βρήκαμε κάποια αναφορά οπότε στο άρθρο μας θα χρησιμοποιούμε τον όρο σύνδρομο χαλάρωσης. Ορισμός που φαίνεται να ταιριάζει περισσότερο καθώς περιλαμβάνει και τους ανθρώπους που δεν γυμνάζονταν αλλά είχαν επιβαρυμένο ημερήσιο πρόγραμμα.
Ορισμός συνδρόμου χαλάρωσης
Είναι το φαινόμενο το οποίο συμβαίνει συνήθως σε αθλητές όταν αναγκάζονται να διακόψουν απότομα την δραστηριότητά τους, κυρίως λόγω τραυματισμού. Στην περίπτωσή όλων μας, καραντίνα. Χαρακτηρίζεται από πολλά συμπτώματα όπως:
αυπνία,
νευρικότητα
κατάθλιψη
χάσιμο όρεξης για φαγητό,
μεταβολές στην λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος (πχ. Αύξηση καρδιακής συχνότητας ηρεμίας),
πονοκέφαλος
έντονη εφίδρωση
Τα συμπτώματα αυτά τις περισσότερες φορές δεν είναι παθολογικής φύσης αλλά εξαλείφονται αμέσως αν ξαναεπιστρέψει σύντομα το άτομο σε προηγούμενα επίπεδα δραστηριότητας. Στην περίπτωση που αργήσει να γίνει αυτό, η ένταση των συμπτωμάτων μπορεί να αυξηθεί, καθώς το σώμα αδυνατεί να προσαρμοστεί στα νέα επίπεδα χαμηλής δραστηριότητας. –Εδώ ταιριάζει να πούμε ότι ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να κινείται, είναι δομημένος να αντέχει υψηλά επίπεδα δραστηριότητας και είναι πολύ προσαρμοστικός με την επαναλαμβανόμενη έκθεσή του σε συγκεκριμένες συνθήκες. Στην περίπτωση όμως της μειωμένης δραστηριότητας δυσκολεύεται να προσαρμοστεί. Αυτό φαίνεται και από τις αρνητικές επιδράσεις που έχει η μακροχρόνια καθιστική ζωή (δείτε το λινκ από το αμερικάνικο κολέγιο αθλητιατρικής). Παράλληλα να τονίσουμε ότι η παρατεταμένη διακοπή της προπόνησης προκαλεί και πολλές αρνητικές επιδράσεις και στην αθλητική απόδοση, όπως μείωση της αντοχής και της παραγωγής ισχύος, θέμα που δεν αποτελεί αντικείμενο σε αυτό το άρθρο μας, αλλά μπορείτε να δείτε πιο συγκεκριμένα στο αντίστοιχο άρθρο μας εδω.
Γιατί συμβαίνει το σύνδρομο χαλάρωσης?
Δεν υπάρχει ξεκάθαρη εξήγηση στην επιστημονική βιβλιογραφία. Μία απάντηση που δίνεται προκύπτει από συνδυασμό γνώσεων. Η καθημερινή λειτουργία του οργανισμού σε «υψηλές» στροφές τον αναγκάζει να προσαρμοστεί σε αυτές τις συνθήκες. Παρατηρείται αυξημένη έκκριση κορτιζόλης (ορμόνης που συνδέεται με το άγχος) και αυξημένει δράση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αντίστοιχα, μειωμένη δράση του παρασυμπαθητικού συστήματος. Το συμπαθητικό σύστημα είναι διακλάδωση του αυτόνομου νευρικού μας συστήματος και είναι υπεύθυνο για την αύξηση της έντασης των λειτουργιών του σώματος (αύξηση καρδιακής συχνότητας, αύξηση παραγωγής δύναμης, επιτάχυνση εσωτερικών διεργασιών του σώματος). Αντίστοιχα το παρασυμπαθητικό αποτελεί τον άλλο κλάδο του αυτόνομου νευρικού συστήματος, το οποίο λειτουργεί ώς «φρένο» των εσωτερικών λειτουργιών το σώματος. Η αρμονική συνεργασία των 2 συνδέεται άμεσα με την ομαλή λειτουργία του σώματος. Συνεπώς η αυξημένη στήριξη στο συμπαθητικό οδηγεί σε αυτά τα αρνητικά συμπτώματα που συναντάμε στο σύνδρομο χαλάρωσης. Μία άλλη εξήγηση είναι ο «εθισμός» που προκαλεί στον άνθρωπό η άσκηση, μέσω των ενδορφινών που παράγονται. Έτσι σε μία υποκείμενη διακοπή της δραστηριότητας για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να δημιουργήσει ένα ήπιο «σύνδρομο στέρησης. Και πάλι τονίζουμε ότι δεν υπάρχει ακριβής δικαιολόγηση του φαινομένου.
Πρακτικές εφαρμογές για την μείωση ή αποφυγή των συμπτωμάτων
Το σύνδρομο εμφανίζεται, όπως αναφέραμε, από την απότομη μείωση της ημερήσιας δραστηριότητας. Συνεπώς ιδανικό για την αποφυγή του θα ήταν να συνεχίσουμε τα επίπεδα δραστηριότητάς μας με μικρή η καθόλου μείωση.
Πως θα γίνει αυτό?
Στην περίπτωση που τραυματίστηκες και αναγκάστηκες να σταματήσεις τις προπονήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα (για παράδειγμα ένα χειρουργείο) πρέπει να προσπαθήσεις να παραμείνεις όσο πιο ενεργός γίνεται. Μέσω της προπόνησης, όπως αναφέρουν στην αγγλική βιβλιογραφία, around the injury. Δηλαδή αποφυγή των κινήσεων ή ασκήσεων που επιβαρύνουν το τραυματισμένο σημείο και δίνουν έμφαση στο υπόλοιπο σώμα. Για παράδειγμα μετά από ένα κάταγμα στην κνήμη μπορεί να μην δύναται να τρέξεις η να κάνεις ποδήλατο ή καθίσματα κλπ, αλλά μπορείς να κάνεις χειροποδήλατο, ασκήσεις ενδυνάμωσης στο υπόλοιπο σώμα ή κυκλικές προπονήσεις που δεν επηρεάζουν το σημείο τραυματισμού. Σε συνεννόηση με τον γυμναστή σου μπορείς να σχεδιάσεις δραστηριότητες που θα σε βοηθήσουν να διατηρηθείς ενεργός. Αν πάλι αναγκάστηκες να σταματήσεις τις προπονήσεις ή την καθημερινή δραστηριότητά σου όπως στην περίπτωση της καραντίνας, τακτικές όπως καθημερινές σύντομες προπονήσεις, περπάτημα ή τζοκινγκ καθώς και διάβασμα ή δραστηριότητες όπως κηπουρική, καθαριότητες ή εξωτερικές εργασίες μπορεί να σε βοηθήσουν να αποφύγεις τα έντονα συμπτώματα.
Στην περίπτωση που βιώσεις πιο έντονα συμπτώματα ή νιώσεις μεγάλο επηρεασμό της λειτουργίας σου καλό θα ήταν να συμβουλευτείς τον θεράποντα ιατρό σου.
Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας
Από την ομάδα του Workout Intelligence.
Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από την γυμναστική ή το personal training μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα μας και να επικοινωνήσετε μαζί μας στο επίσημo e-mail: iworkoutintelligence@gmail.com
Βιβλιογραφία
Mujika, I., And S. Padilla. Detraining: loss of training-induced physiological and performance adaptations: part II: Long term insufficient training stimulus. Sports Med 30:145-154, 2000.
Heather A. Hausenblas, Danielle Symons Downs, Exercise dependence: a systematic review, 2002, Psychology of Sport and Exercise Volume 3, Issue 2, 89-123
De Coverley Veale, Exercise Dependence, 1987, British Journal of Addiction
Ian M. Cockerill, Exercise dependence and associated disorders: A review, 2007, Journal Counselling Psychology Quarterly
Comments