(To παρών άρθρο αποτελεί τμήμα εργασίας μας σε μάθημα μεταπτυχιακού προγράμματος του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης)
Λίγα λόγια για τους τραυματισμούς
H συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες συνδέεται με πολλαπλά οφέλη στην υγεία και την ψυχολογία, συνδέεται όμως και με πολλούς μυοσκελετικούς τραυματισμούς. Το βάρος από τους αθλητικούς τραυματισμούς είναι μεγάλο για αυτό και απασχολεί ιδιαίτερα τους ερευνητές τόσο για την πρόληψή τους, όσο και για την βέλτιστη αποκατάστασή τους (Emery & Pasanen, 2019). Την μεγαλύτερη συχνότητα παρουσιάζουν τα παιδιά και οι νεαροί αθλητές και μάλιστα τα σπορ αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα τραυματισμού στα παιδιά (King et al., 1998; Caine et al., 2005). Υπολογίζεται ότι 20% των παιδιών χάνει τουλάχιστον μία σχολική μέρα του χρόνο και 1 στα 3 αναζητεί ιατρική υποστήριξη. Υπολογίζεται επίσης ότι 1 στους 3 ενήλικες χάνει τουλάχιστον 1 ημέρα εργασίας λόγω αθλητικού τραυματισμού (Conn et al., 2003). Μια αυστραλιανή μελέτη υπολόγισε ότι οι αθλητικοί τραυματισμοί κοστίζουν περίπου 265 εκατομμύρια δολάρια (Finch et al., 2015).
Για εξατομικευμένο πρόγραμμα πρόγραμμα προπόνησης δες εδώ
Σε ελίτ επίπεδο οι τραυματισμοί κοστίζουν ακριβά στις ομάδες και τους αθλητές. Ειδικά αν συνδέονται με πολλές χαμένες μέρες από προπόνηση και χαμένους αγώνες. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη από το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου της Αγγλίας (Premier league) όπου υπολογίστηκε ότι η μέση ομάδα χάνει περίπου 45 εκατομμύρια λίρες εξαιτίας των τραυματισμών. Επίσης χάνει έναν βαθμό ανά 136 μέρες τραυματισμού (συνολικά από όλους τους παίκτες σε ένα χρόνο) και 1 θέση στο πρωτάθλημα ανά 271 χαμένες μέρες (Eliakim et al., 2020). Συνεπώς η πρόληψη αλλά και η μείωση των ημερών που λείπει ένας αθλητής έχει τεράστια σημασία.
Η επιστροφή ενός αθλητή στην ενεργό δράση μετά από τραυματισμό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στον αθλητισμό. Η ελαχιστοποίηση των ημερών αποκατάστασης και η βελτιστοποίηση του αποτελέσματος οδηγούν τους αθλητικούς παράγοντες, επιστήμονες και αθλητές στην εύρεση των καλύτερων δυνατών λύσεων για την αποκατάστασή τους (Poldog et al., 2011). Σε κάποιους τραυματισμούς όπως η ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου και η ρήξη του αχίλλειου τένοντα, απαιτούν αποχή τουλάχιστον 1 χρόνου από την ενεργό δράση και μία παρατεταμένη και πολύπλοκη διαδικασία αποκατάστασης (Cavanaugh et al., 2017; Tarantino et al., 2020).
H προσέγγιση πρέπει να είναι διεπιστημονική για να υπάρχουν τα βέλτιστα αποτελέσματα (Roi,
2010; Melick et al., 2016), πιο συγκεκριμένα:
1) Φυσιοθεραπεία
2) Ενδυνάμωση-ισχύς-ταχύτητα-ειδικές ασκήσεις-τεστ φυσικής κατάστασης
3) Προπόνηση τεχνικής
4) Ψυχολογική υποστήριξη
5) Αθλητική διατροφή
6) Ιατρική υποστήριξη
Μία από τις τακτικές που χρησιμοποιείται για να βοηθήσει τους αθλητές στην διαδικασία αποκατάστασης και την καλύτερη δυνατή επαναφορά στον αγωνιστικό χώρο, είναι η νοητική εξάσκηση.
Στην διεθνή βιβλιογραφία (Malouin et al., 2010) η νοερή εξάσκηση χωρίζεται σε 2 συνθήκες.
Α)Motor imaginary
Είναι η σκέψη μίας κίνησης, χωρίς να εκτελείται στην πραγματικότητα. Είναι μία ενεργητική διαδικασία κατά την οποία γίνεται μία «εσωτερική» παρουσίαση μίας κατάστασης (αθλητικό σενάριο) από την μνήμη χωρίς εξωτερική εισαγωγή δεδομένων (Decety & Grezes, 1999).
Β) Μental practice
όπου γίνεται νοητική απεικόνιση κινητικών δεξιοτήτων με στόχο την εξάσκηση και βελτίωσή τους (Jackson et al., 2001). Απαιτεί την γνώση των κινήσεων για να μπορέσει να γίνει μία αποτελεσματική αναπαράσταση στο μυαλό του αθλητή.
Η αναπαραγωγή της κίνησης μπορεί να γίνει από 2 οπτικές. Α) από εξωτερική-third person οπτική γωνία, όπου ο αθλητής φαντάζεται την κίνηση σαν θεατής βλέποντας ένα άτομο ή τον ίδιο, να την εκτελεί. Β) Από εσωτερική οπτική όπου ο αθλητής βλέπει την κίνηση «από μέσα» δηλαδή σαν να είναι αυτός που την εκτελεί και να βλέπει ότι θα έβλεπε αν την εκτελούσε στην πραγματικότητα.
Οι δύο οπτικές διαφέρουν ελαφρώς σε κάποια σημεία. Η εξωτερική οπτική κυρίως περιλαμβάνει την οπτική αναπαραγωγή ολόκληρης της κίνησης, ενώ η εσωτερική συνοδεύεται και από την αίσθηση (κιναίσθηση και οπτικά ερεθίσματα) την οποία θα βίωνε ο αθλητής αν εκτελούσε την κίνηση (Solodkin et al., 2004).
H νοητική εξάσκηση αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο δεν είναι καινούριο στον χώρο του αθλητισμού. Μάλιστα αποτελεί την πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τακτική της ψυχολογίας στην εξάσκηση (Weinberg, 1982). Τουλάχιστον το 70 έως 99% των elite αθλητών φαίνεται ότι την χρησιμοποιούσε ακόμα και από την δεκαετία του 1990 (Μurphy. 1994). Δεν αποτελεί βέβαια εργαλείο μόνο στους elite αθλητές αλλά και τους ερασιτέχνες και τους ελεύθερα ασκούμενους (Pezzulo et al., 2010).
Γιατί χρησιμοποιείται η νοητική εξάσκηση.
Η νοητική εξάσκηση χρησιμοποιείται γιατί επιτρέπει την εκμάθηση και την βελτίωση της εκτέλεσης κινητικών δεξιοτήτων, χωρίς την καταπόνηση του μυοσκελετικού συστήματος που επιφέρει η κανονική εξάσκηση. Επίσης μπορεί να πραγματοποιηθεί οπουδήποτε χωρίς την χρήση εξοπλισμού. Βρίσκει εφαρμογή τόσο σε αθλητικές δεξιότητες όσο και στην μουσική την ιατρική και άλλες εφαρμογές που απαιτείται κινητική ακρίβεια. Στην διεθνή βιβλιογραφία, έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως για την διατήρηση και την ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης αλλά και την αποκατάσταση ανθρώπων που υπέστησαν καταστροφικούς τραυματισμούς και παθήσεις όπως εμφράγματά ανακοπή καρδιάς καθώς και εγκεφαλικά επεισόδια (Schuster et al., 2010; Sharma et al., 2006)
Σκοπός αυτής της ανασκόπησης είναι να εξετάσει την αποτελεσματικότητα αυτής της τακτικής στην αποκατάσταση των αθλητών και πως μπορεί να βοηθήσει στην ασφαλέστερη και αποδοτικότερη επιστροφή στο άθλημα και την υψηλή απόδοση.
Μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την εργασία:
Έγινε αναζήτηση ερευνητικών άρθρων μελετούσαν την νοερή εξάσκηση ως εργαλείο στην αποκατάσταση αθλητών, στην βάση αναζήτησης google scholar. Η αναζήτηση έγινε στην αγγλική γλώσσα. Λόγω του πλήθους των μελετών που εμφανίζονταν με αναζήτηση γενικών όρων όπως motor imaginary ή mental practice ή mental rehearsal, αποφασίστηκε να γίνει πιο συγκεκριμένη αναζήτηση με όρους mental practice for athletic recovery, mental practice for athletes, mental practice for rehabilitation of athletes. Kριτήρια για την εισαγωγή μίας μελέτης στην ανασκόπηση ήταν α) να είναι γραμμένη στα αγγλικά β) να είναι δημοσιευμένη σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό γ) οι συμμετέχοντες να είναι elite ή ερασιτέχνες αθλητές δ) να βρίσκονται οι αθλητές σε φάση αποκατάστασης.
Λέξεις κλειδιά: motor imaginary, mental practice, mental rehearsal, mental practice for athletes, mental practice for rehabilitation of athletes
Αποτελέσματα ανασκόπησης της βιβλιογραφίας γύρω από την νοητική εξάσκηση:
Συνολικά ελεγχθήκαν 11 μελέτες που ασχολούνταν με την επίδραση της νοητική εξάσκησης στην αποκατάσταση αθλητών μετά από τραυματισμό και την επαναφορά σε αγωνιστική δράση. Όλες οι μελέτες έδειξαν ότι είναι μία αποτελεσματική μέθοδος για την ενίσχυση της προσπάθειας των αθλητών και των ιατρών-φυσιοθεραπευτών-γυμναστών στην αποκατάσταση αθλητικών τραυματισμών. Από τις 11 μόνο η μία παρατήρησε διαφορά στην μυϊκή μάζα των μυών της τραυματισμένης περιοχής, αλλά οι υπόλοιπες βρήκαν οφέλη όπως η μείωση του επίπεδου του πόνου, αυξημένη δύναμη και βελτιωμένο εύρος κίνησης και αυξημένη παρακίνηση και αυτοπεποίθηση. 2 μελέτες μάλιστα, τόνισαν την σημασία της νοερής εξάσκησης για την πρόληψη της απώλειας των προσαρμογών από την υποχρεωτική διακοπή γυμναστικής λόγω ακινητοποίησης ή άλλων παραγόντων.
Την σκέψη ότι η νοητική εξάσκηση μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση αθλητικών τραυματισμών τείνουν να επιβεβαιώσουν κλασσικές μελέτες όπως Cornwall et al., (1991) όπου βρέθηκε ότι ο συνδυασμός νοερής εξάσκησης και προπόνησης μέγιστης ισομετρικής δύναμης επιφέρει μεγαλύτερα αποτελέσματα στην δύναμη από μεμονωμένη προπόνηση δύναμης (12,6% περισσότερο). Στοιχείο που μπορεί να συμπεριλάβει κάποιος πολύ εύκολα σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης, ειδικά όταν δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την βέλτιστη προπόνηση δύναμης λόγω ενός τραυματισμού.
Χαρακτηριστική είναι η μελέτη Ebon et al., (2012) όπου χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος mental imaginary σε αθλητές μετά την ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.12 αθλητές αφού χωρίστηκαν σε ομάδα παρέμβασης και ομάδα ελέγχου και τους δόθηκε κανονική φυσιοθεραπευτική υποστήριξη. Στην ομάδα παρέμβασης όμως εκτός από την τυπική φυσιοθεραπεία προστέθηκε και η μέθοδος νοερής εξάσκησης κατά την οποία φαντάζονταν τις κινήσεις και τις ασκήσεις που θα εκτελούσαν με τον τραυματισμένο μέλος. Βρέθηκε ότι η ομάδα παρέμβασης, παρότι δεν είχε διαφορά στην αίσθηση του πόνου, είχε αυξημένη ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των μυών του κάτω άκρου. Αυτοί οι ασθενείς αν και δεν είχαν αλλαγή στην μυϊκή σύσταση του άκρου μετά από 12 θεραπείες σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, είχαν όμως καλύτερη νευρομυική λειτουργία.
Για τον λόγο αυτό η ερευνητική ομάδα συμπέρανε ότι είναι μία αποτελεσματική τεχνική για την υποστήριξη των αθλητών στην μακροχρόνια αποκατάσταση τέτοιων τραυματισμών.
Η ομάδα του D. Wilczyńska (Wilczyńska et al., 2015) μελέτησε επίσης την επίδραση της νοητικής εξάσκησης στην αποτελεσματικότητα του προγράμματος αποκατάστασης μετά από αρθροσκοπική εγχείρηση στο γόνατο. Χώρισαν 10 συμμετέχοντες (δεν σημειώνεται αν ήταν αθλητές ή όχι, αλλά πιθανόν να μπορεί να γενικευτεί και σε αθλητές) σε ομάδα παρέμβασης και ελέγχου. Όπως και στις άλλες μελέτες έτσι και σε αυτή η μία ομάδα εκτέλεσε φυσιοθεραπεία με την προσθήκη νοερής εξάσκησης και άλλη μόνο φυσιοθεραπεία. Στην συνέχεια τα τεστ έδειξαν ότι η ομάδα παρέμβασης είχε βελτιωμένη αίσθηση πόνου, καλύτερο εύρος κίνησης καθώς και βελτιωμένη δύναμη σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Οι ερευνητές μάλιστα παρατήρησαν και μικρή διαφορά στην μυϊκή μάζα μεταξύ των 2 ομάδων. Η οποία πιθανόν να οφείλεται στο συνδυαστικό πρόγραμμα αποκατάστασης.
Μία παλαιότερη μελέτη Durso-Cupal et al., 1997) ασχολήθηκε και αυτή με την προσθήκη νοητικής εξάσκησης στην αποκατάσταση ατόμων που είχαν βιώσει ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Χώρισαν 30 συμμετέχοντες σε ομάδα παρέμβασης, placebo και ελέγχου και πραγματοποίησαν και οι 3 ομάδες κανονικά το πρόγραμμα φυσιοθεραπείας τους. Με την διαφορά όμως ότι η ομάδα παρέμβασης έκανε 10 ατομικές συνεδρίες νοητικής εξάσκησης. Παρατηρήθηκε ότι τα άτομα της ομάδας παρέμβασης είχαν στατιστικά καλύτερα φυσιολογικά και ψυχολογικά αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, είχαν καλύτερη απόδοση στην έκταση του γόνατος (εύρος κίνησης και δύναμη) καθώς και στους δείκτες άγχους.
Ένα πολύ χρήσιμο δεδομένη προσθέτει και η μελέτη Della-Iacono et al., 2021, όπου μελέτησε την χρήση της νοητικής εξάσκησης σε περιόδους υποχρεωτικής διακοπής της συστηματικής προπόνησης. Στην συγκεκριμένη μελέτη η αναγκαστική διακοπή στην κανονική ροή της προπόνησης έγινε λόγω Covid-19 αλλά πιθανόν να μπορούνε να γενικευτούν τα αποτελέσματα και σε αθλητές που αναγκάζονται να σταματήσουν την καθιερωμένη προπόνηση λόγω τραυματισμού. Αφού πήραν 30 αθλητές μπάσκετ, τους χώρισαν σε 3 ομάδες. Στην πρώτη έκαναν συντήρηση της δύναμης με 85% του 1Rm και νοερή εξάσκηση, στην δεύτερη προπόνηση ενδυνάμωσης με αντίσταση τα κιλά που έδιναν την μέγιστη ισχύ και νοερή εξάσκηση και η τρίτη ομάδα ήταν ομάδα ελέγχου. Το ενδιαφέρον αποτέλεσμα ήταν μόνο οι ομάδες που έκαναν νοητική εξάσκηση κατάφεραν να διατηρήσουν την δύναμη τους σε διάρκεια 6 εβδομάδων.
Με την παραπάνω μελέτη συμφωνεί και μία ακόμα ερευνητική ομάδα (Newsom et al., 2003). Παρότι δεν ξεκαθαρίζει αν ήταν αθλητές οι συμμετέχοντες τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης υποστηρίζουν ότι η νοητική εξάσκηση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της απώλειας προσαρμογών μετά από ακινητοποίηση ενός άκρου. Μία κατάσταση την οποία βιώνουν συχνά οι αθλητές που τραυματίζονται. Στην συγκεκριμένη μελέτη χώρισαν 18 συμμετέχοντες σε ομάδα παρέμβασης και ελέγχου, αφού πρώτα ακινητοποίησαν τον την πηχεοκαρπική άρθρωση. Η ομάδα παρέμβασης για 5 ημέρες εκτελούσε κάθε ημέρα νοητική εξάσκηση για 5 λεπτά η οποία περιλάμβανε την σκέψη ότι ζουλάνε με το ακινητοποιημένο χέρι μία μπάλα. Τα αποτελέσματα στο τέλος έδειξαν ότι η ομάδα παρέμβασης είχε διατηρήσει την δύναμη και την κινητικότητα στο χέρι, σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου.
Παρόμοια αποτελέσματα βρέθηκαν και σε άλλη σύγχρονη μελέτη που αυτή τη φορά μελετούσε την άρθρωση του αγκώνα (Brinici et al., 2022). 18 συμμετέχοντες (όχι όλοι αθλητές) χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Στην ομάδα παρέμβασης εκτός από την κλασσική φυσιοθεραπεία τους καθοδήγησαν να κάνουν νοητική εξάσκηση. Η ομάδα ελέγχου εκτελούσε απλώς την τυπική φυσιοθεραπεία για 6 εβδομάδες. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς βελτίωση της δύναμης στην έκταση και κάμψη του αγκώνα, στον φόβο πόνου όσο και στο εύρος κίνησης της άρθρωσης.
Τα πρόσθετα οφέλη της νοητικής εξάσκησης στην αποκατάσταση αθλητικών τραυματισμών υποστηρίζει άλλη μία μελέτη (Christakou et al., 2007) αυτή την φορά στον συχνό αθλητικό τραυματισμό, το διάστρεμμα της ποδοκνημικής. 20 αθλητές που είχαν υποστεί επιβεβαιωμένο διάστρεμμα δευτέρου βαθμού χωρίστηκαν σε ομάδα παρέμβασης και ελέγχου. Σε συμφωνία με άλλες μελέτες του είδους, η ομάδα ελέγχου έκανε μόνο φυσιοθεραπεία και η ομάδα παρέμβασης φυσιοθεραπεία με την προσθήκη νοητικής εξάσκησης. Η μόνη διαφορά που παρατηρήθηκε μεταξύ των 2 ομάδων ήταν στην μυϊκή αντοχή των μυών της περιοχής. Για τον λόγο αυτό οι ερευνητές προτείνουν να πραγματοποιηθούν μελέτες με μεγαλύτερο δείγμα και μεγαλύτερη διάρκεια καθώς και πιο ενδελεχή τεστ για την αξιολόγηση της αποκατάστασης, πριν βγουν ξεκάθαρα συμπεράσματα.
Μια ποιοτική ανάλυση (Driediger et al., 2005) συμφωνεί με την θετική επίδραση της νοητικής εξάσκησης στην αποκατάσταση αθλητών τόσο στα άμεσα αποτελέσματα (κινητικότητα τραυματισμένης άρθρωσης) όσο και στους ψυχολογικούς δείκτες. Κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα μέσω της χρήσης ερωτηματολογίων σε αθλητές που είχαν υποστεί ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου και πραγματοποιούσαν αποκατάσταση. Παρότι οι αθλητές δήλωσαν ότι χρησιμοποιούσαν την τεχνική της νοητικής εξάσκησης λιγότερο απ΄ότι στην φυσιολογική τους προπόνηση, οι αθλητές που την είχαν στο πρόγραμμά τους, είχαν βελτιωμένος δείκτες τόσο στην μυϊκή απόδοση, όσο και στην αίσθηση του πόνου και τους δείκτες άγχους.
Η προηγούμενη ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε άλλη μία μελέτη στην προσπάθειά της να ελέγξει την αποτελεσματικότητα της νοητικής εξάσκησης στην αποκατάσταση των αθλητών (Βarbi et al., 2006). Αυτή την φορά μετά από χρήση ερωτηματολογίου (Αthletic imaginary Questionnaire-2) διαχώρισαν τους αθλητές σε 2 ομάδες (n=83). Στην μία ομάδα αυτοί που χρησιμοποίησαν την νοητική εξάσκηση για έλεγχο του πόνου στην φάση αποκατάστασής τους και σε αυτούς που δεν τον έκαναν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αθλητές που το έπραξαν, είχαν υψηλότερη ικανοποίηση από την αποκατάστασή τους παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν ξεκάθαρα δεδομένα στους δείκτες πόνου και την λειτουργική κατάσταση του τραυματισμένου σημείου.
Την φάση αποκατάστασης, την νοητική εξάσκηση και τα οφέλη που βιώνει ο αθλητής προσπάθησε να συνδυάσει μία ενδιαφέρουσα μελέτη (Evans et al., 2006). Η μελέτη διεξάχθηκε με τη χρήση του ερωτηματολογίου Αthletic imaginary Questionnaire-2 σε αθλητές που βιώσαν τραυματισμό εκείνη την χρονική περίοδο. Βρέθηκε ότι ανάλογα την φάση αποκατάστασης, χρησιμοποιούσαν διαφορετική τακτική νοητικής εξάσκησης και βίωναν διαφορετικά αποτελέσματα. Στην πλειοψηφία τους στην αρχική φάση του τραυματισμού επικεντρώθηκαν στον έλεγχο του πόνου και του άγχους, στην επόμενη φάση στην νοητική εκτέλεση ασκήσεων που τους οδήγησε σε αυξημένη παρακίνηση για συνέπεια στο πρόγραμμα αποκατάστασης και στην τελική φάση τους βοήθησε στην αύξηση της αυτοπεποίθησής τους και την αυτοαποτελεσματικότητά τους.
Την αποτελεσματικότητα της νοητικής εξάσκησης στην διαδικασία της αποκατάστασης αθλητικών τραυματισμών τονίζει και ένα case study ενός elite αθλητή καταδύσεων (Εvans et al., 2008). Στην συγκεκριμένη περίπτωση ήταν η 3η φορά κατά την οποία ο αθλητής είχε τραυματισμό στον ώμο του και περνούσε διαδικασία αποκατάστασής. Αυτή την φορά όμως, μαζί με την τυπική αποκατάσταση εφαρμόστηκε και ένα πρόγραμμα νοητικής εξάσκησης με βάση την αναπαραγωγή των ασκήσεων στο μυαλό του αθλητή. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο αθλητής με την χρήση της νοητικής εξάσκησης πέτυχε να έχει περισσότερο κίνητρο για την επαναφορά σε αγωνιστική δράση και μεγαλύτερη ικανοποίηση από την διαδικασία της αποκατάστασης σε σχέση με τις προηγούμενες φορές που είχε υποστεί τραυματισμούς. Αν και δεν μπορεί να ελεγχθεί η βελτίωση σε ποσοτικούς δείκτες, οι ερευνητές συμπέραναν ότι ήταν βοηθητική η προσέγγιση για τον αθλητή.
Συζήτηση γύρω από τα ευρήματα της ανασκόπησης
Η νοητική εξάσκηση και οι διάφορες μορφές της δεν είναι κάτι καινούριο στον αθλητικό χώρο και μάλιστα φαίνεται να είναι αποτελεσματικές και σε άλλους τομείς όπως η αποκατάσταση σοβαρών παθήσεων και μεγάλων χειρουργείων όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ολική πλαστική γόνατος και ισχίου καθώς καρδιαγγειακών παθήσεων (Μarusic et al., 2018; Williams et al., 2004). Στον τομέα του αθλητισμού χρησιμοποιείται εκτεταμένα και για την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, για την διατήρηση της μάθησης αλλά και για την ψυχολογική προετοιμασία και αποκατάσταση (Malouin et al., 2010; Gaggioly et al., 2013; Mulder et al., 2013)
Με τα αποτελέσματα της παρούσας ανασκόπησης φαίνεται ότι συμφωνούν και άλλες εργασίες με κυριότερο σημείο συμφωνίας την παρατήρηση ότι η νοητική εξάσκηση συμβάλει σημαντικά στον έλεγχο του πόνου ενός αθλητή που είναι σε φάση αποκατάστασης (Wallwork et al., 2020) αλλά και στην αύξηση της λειτουργικής ικανότητας της τραυματισμένης περιοχής (Nanbacha et al., 2022; Paravlic et al., 2018). Μάλιστα η ανασκόπηση Paravlic et al. (2018) προχώρησε ένα βήμα πιο μπροστά και σύμφωνα με τα δεδομένα που βρήκαν όρισαν ότι για να είναι αποτελεσματική η νοητική εξάσκηση στην αποκατάσταση πρέπει η παρέμβαση να έχει διάρκεια τουλάχιστον 4 εβδομάδες, συχνότητα 3 φορές την εβδομάδα, 2 με 3 σετ ανά συνεδρία από τις ασκήσεις, διάρκεια τουλάχιστον 15 λεπτά ανά συνεδρία. H ανασκόπηση Nanbacha et al., (2022), θεωρεί όπως και αυτή η ανασκόπηση ότι η νοητική εξάσκηση είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την αποκατάσταση των αθλητών, είτε ως αποκλειστικό μέσο (όταν υπάρχει ακινησία) είτε ως βοηθητικό μέσο.
Συμπεράσματα
Μετά από ανάλυση των ερευνητικών εργασιών που συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση μπορεί να βγει το συμπέρασμα ότι εφόσον υπάρχει αρκετή διάρκεια, συχνότητα και ποιότητα της νοητικής εξάσκησης μπορεί να βοηθήσει:
Α) στον έλεγχο του πόνου κατά την οξεία φάση αποκατάστασης
Β) την βελτίωση των λειτουργικών δεικτών της τραυματισμένης περιοχής
Γ) Την προστασία της λειτουργικής ικανότητας της περιοχής μετά από υποχρεωτική ακινητοποίηση
Δ) Την αύξηση της παρακίνησης, της αυτοπεποίθησης και της ικανοποίησης από το πρόγραμμα αποκατάστασης του αθλητή.
Θεωρείται συνεπώς μία αποτελεσματική τακτική που θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στα προγράμματα αποκατάστασης των αθλητών. Αν και δεν βρέθηκαν μελέτες με αρνητικά ή μηδενικά αποτελέσματα, θα ήταν χρήσιμο να γίνουν κι άλλες εκτεταμένες μελέτες στο μέλλον που ελέγχουν με ακρίβεια το είδος και το περιεχόμενο της νοητικής εξάσκησης έτσι ώστε να έχουμε πιο ξεκάθαρα αποτελέσματα, αλλά και για να δημιουργηθεί μία βάση ασκησιολογίου και οδηγίες για την διάρκεια και το περιεχόμενο της νοητικής εξάσκησης για να εφαρμοστεί στο πεδίο με μεγαλύτερη συνέπεια και ευκολία από τους προπονητές-θεραπευτές.
Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας
Από την ομάδα του Workout Intellligence
Για περισσότερα άρθρα πάνω σε θέματα τρεξίματος και γυμναστικής, μπορείτε να επισκεφτείτε το blog μας workoutintelligence.com/fitness-ygeia-apodosi-blog
Βιβλιογραφία:
1. Francine Malouin, Carol L. Richards, Mental Practice for Relearning Locomotor Skills, Physical Therapy, Volume 90, Issue 2, 1 February 2010, Pages 240–251,
2. Solodkin, A., Hlustik, P., Chen, E. E., & Small, S. L. (2004). Fine modulation in network activation during motor execution and motor imagery. Cerebral cortex (New York, N.Y. : 1991), 14(11), 1246–1255.
3. Gaggioli, A. , Morganti, L. , Mondoni, M. & Antonietti, A. (2013). Benefits of Combined Mental and Physical Training in Learning a Complex Motor Skill in Basketball. Psychology, 4, 1-6. doi:
4. Driediger, Molly & Hall, Craig & Callow, Nichola. (2006). Imagery use by injured athletes: A qualitative analysis. Journal of sports sciences. 24. 261-71. 10.1080/02640410500128221.
5. Mulder, T., Zijlstra, S., Zijlstra, W. et al. The role of motor imagery in learning a totally novel movement. Exp Brain Res 154, 211–217 (2004).
6. Ruth Dickstein, Judith E Deutsch, Motor Imagery in Physical Therapist Practice, Physical Therapy, Volume 87, Issue 7, 1 July 2007, Pages 942–953,
7. Britton W. Brewer, Judy L. Van Raalte & Darwyn E. Linder (1991) Role of the sport psychologist in treating injured athletes: A survey of sports medicine providers, Journal of Applied Sport Psychology, 3:2, 183-190,
8. Sordoni, C., Hall, C., & Forwell, L. (2000). The Use of Imagery by Athletes during Injury Rehabilitation, Journal of Sport Rehabilitation, 9(4), 329-338
9. Lebon, F., Guillot, A. & Collet, C. Increased Muscle Activation Following Motor Imagery During the Rehabilitation of the Anterior Cruciate Ligament. Appl Psychophysiol Biofeedback 37, 45–51 (2012).
10. Durso-Cupal, Deborah D., "The Efficacy of Guided Imagery for Recovery from Anterior Cruciate Ligament (ACL) Replacement" (1997). All Graduate Theses and Dissertations. 6092.
11.Finch, C. F., Kemp, J. L., & Clapperton, A. J. (2015). The incidence and burden of hospital-treated sports-related injury in people aged 15+ years in Victoria, Australia, 2004-2010: a future epidemic of osteoarthritis?. Osteoarthritis and cartilage, 23(7), 1138–1143.
12.Conn, J. M., Annest, J. L., & Gilchrist, J. (2003). Sports and recreation related injury episodes in the US population, 1997-99. Injury prevention : journal of the International Society for Child and Adolescent Injury Prevention, 9(2), 117–123.
13.Caine DJ, Maffulli N (eds): Epidemiology of Pediatric Sports Injuries. Individual Sports. Med Sport Sci. Basel, Karger, 2005, vol 48, pp 179-200
14. King, M. A., Pickett, W., & King, A. J. (1998). Injury in Canadian youth: a secondary analysis of the 1993-94 Health Behaviour in School-Aged Children Survey. Canadian journal of public health = Revue canadienne de sante publique, 89(6), 397–401.
15. Eliakim E, Morgulev E, Lidor R, et al Estimation of injury costs: financial damage of English Premier League teams’ underachievement due to injuries BMJ Open Sport & Exercise Medicine 2020;6:e000675. doi: 10.1136/bmjsem-2019-000675
16. Podlog, L., Dimmock, J., & Miller, J. (2011). A review of return to sport concerns following injury rehabilitation: practitioner strategies for enhancing recovery outcomes. Physical therapy in sport : official journal of the Association of Chartered Physiotherapists in Sports Medicine, 12(1), 36–42.
17. van Melick N, van Cingel REH, Brooijmans F, et al Evidence-based clinical practice update: practice guidelines for anterior cruciate ligament rehabilitation based on a systematic review and multidisciplinary consensus British Journal of Sports Medicine 2016;50:1506-1515.
18. Tarantino D, Palermi S, Sirico F, Corrado B. Achilles Tendon Rupture: Mechanisms of Injury, Principles of Rehabilitation and Return to Play. Journal of Functional Morphology and Kinesiology. 2020; 5(4):95.
19.Cavanaugh, J.T., Powers, M. ACL Rehabilitation Progression: Where Are We Now?. Curr Rev Musculoskelet Med 10, 289–296 (2017).
20. Dello Iacono, A., Ashcroft, K., & Zubac, D. (2021). Ain't Just Imagination! Effects of Motor Imagery Training on Strength and Power Performance of Athletes during Detraining. Medicine and science in sports and exercise, 53(11), 2324–2332.
21.Schuster, C., Hilfiker, R., Amft, O. et al. Best practice for motor imagery: a systematic literature review on motor imagery training elements in five different disciplines. BMC Med 9, 75 (2011).
22.Sharma, N., Pomeroy, V. M., & Baron, J. C. (2006). Motor imagery: a backdoor to the motor system after stroke?. Stroke, 37(7), 1941–1952.
23.Driediger, Molly & Hall, Craig & Callow, Nichola. (2006). Imagery use by injured athletes: A qualitative analysis. Journal of sports sciences. 24. 261-71. 10.1080/02640410500128221.
24. Birinci, T., Kaya Mutlu, E., & Altun, S. (2022). The efficacy of graded motor imagery in post-traumatic stiffness of elbow: a randomized controlled trial. Journal of shoulder and elbow surgery, 31(10), 2147–2156.
25.Nanbancha A, Mawhinney C, Sinsurin K. The effect of motor imagery and action observation in the rehabilitation of lower limb injuries: A scoping review. Clinical Rehabilitation. 2023;37(2):145-161. doi:10.1177/02692155221123546
26.Wilczyńska, D., Łysak, A., & Podczarska-Głowacka, M. (2015). Imagery use in rehabilitation after the knee joint arthroscopy. Baltic Journal of Health and Physical Activity, 7.
27.Marusic, U., Grosprêtre, S., Paravlic, A., Kovač, S., Pišot, R., & Taube, W. (2018). Motor Imagery during Action Observation of Locomotor Tasks Improves Rehabilitation Outcome in Older Adults after Total Hip Arthroplasty. Neural plasticity, 2018, 5651391.
28.Paravlic, A.H., Slimani, M., Tod, D. et al. Effects and Dose–Response Relationships of Motor Imagery Practice on Strength Development in Healthy Adult Populations: a Systematic Review and Meta-analysis. Sports Med 48, 1165–1187 (2018)
29. Newsom, J., Knight, P., & Balnave, R. (2003). Use of Mental Imagery to Limit Strength Loss after Immobilization, Journal of Sport Rehabilitation, 12(3), 249-258
30.Law, Barbi & Ma, Molly & Driediger, Molly & Ma, Craig & Hall, Lorie & Forwell, Msc. (2006). Imagery use, perceived pain, limb functioning and satisfaction in athletic injury rehabilitation. New Zealand Journal of Physiotherapy. 34. 10-16.
31.Evans, Lynne & Hare, Rebecca & Mullen, Richard. (2006). Imagery Use During Rehabilitation from Injury. Journal of Imagery Research in Sport and Physical Activity. 1. 10.2202/1932-0191.1000.
32. Cornwall, M. W., Bruscato, M. P., & Barry, S. (1991). Effect of mental practice on isometric muscular strength. The Journal of orthopaedic and sports physical therapy, 13(5), 231–234.
33.Christakou, Anna & Zervas, Yannis. (2007). The effectiveness of imagery on pain, edema, and range of motion in athletes with a grade II ankle sprain. Physical Therapy in Sport - PHYS THER SPORT. 8. 130-140. 10.1016/j.ptsp.2007.03.005.
34. Wallwork, S.B. and Braithwaite, F.A. (2020), Commentary on “Effectiveness of motor imagery and action observation training on musculoskeletal pain intensity: A systematic review and meta-analysis” by Suso-Martí et al.. Eur J Pain, 24: 1003-1004.
Comments