Ενεργειακά ποτά: Τι μας λέει η έρευνα

(To παρών άρθρο αποτελεί τμήμα εργασίας μας σε μάθημα μεταπτυχιακού προγράμματος του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης)

Tα ενεργειακά ποτά (energy drinks στην διεθνή βιβλιογραφία) σύμφωνα με το ACSM (Higgins et al., 2018) ροφήματα τα οποία περιέχουν ένα πλήθος ουσιών όπως καφεΐνη, ταυρίνη, βιταμίνες. Μπορεί επίσης να περιέχουν, αλλά όχι πάντα, πρόσθετους υδατάνθρακες και ανθρακικό. Θα πρέπει να διαφοροποιηθούν από τα λεγόμενα αθλητικά ποτά καθώς τα δεύτερα περιέχουν συνήθως ηλεκτρολύτες και υδατάνθρακες σε ποσότητες που επιτρέπουν την αναπλήρωση των χαμένων ουσιών κατά την διάρκεια εξαντλητικής άσκησης (Howarth et al., 2009)

Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας

www.workoutintelligence.com

Είναι ευρέως διαθέσιμα στα ράφια των σουπερμάρκετ και τα τελευταία χρόνια η κατανάλωσή τους έχει αυξηθεί δραματικά μετά από την πρώτη τους εμφάνιση στην διεθνή σκηνή το 1987. Την ίδια ραγδαία αύξηση παρουσιάζει και ο αριθμός των επιστημονικών άρθρων που δημιουργήθηκαν για να μελετήσουν τα ζητήματα γύρω από τα ενεργειακά ποτά. Από 1 άρθρο το 1975 έως το ρεκόρ των 319 το 2021 (πηγή PubMed) Χαρακτηριστικό είναι το στοιχείο που παραθέτει o οργανισμός Financialnewsmedia.com ότι υπάρχει ραγδαία αύξηση της δημοτικότητάς τους καθώς από τα 39 δις το 2013, αναμένεται η αγορά να φτάσει τα 89 δις έως το 2027. Σε αυτά τα στοιχεία ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτών αφορά παιδιά, εφήβους και νέους αθλητές. Μάλιστα σύμφωνα με Breda et al., (2014) άνω το 80% των κολεγιακών αθλητών φαίνεται να τα χρησιμοποιεί.

Η ανησυχία πηγάζει καθώς φαίνεται η συστηματική χρήση των ενεργειακών ποτών να μην είναι τόσο αθώα όσο αρχικά πιστευόταν και υποστηριζόταν από την βιομηχανία παραγωγής τους. Πλήθος μελετών πραγματεύεται πιθανές αρνητικές επιδράσεις στην υγεία και την ευεξία των πολιτών (Wolk et al.,2012; Kevin et al., 2008; Aria et al., 2011; Gunza et al., 2012; Rath, 2012; Bigard, 2010; Pomeranz et al., 2012; Ali et al., 2015; Ibrahim et al., 2014). Επιπλέον, πολλές νέες μελέτες τονίζουν τις συνέπειες της υπερκατανάλωσής τους αλλά και της κατανάλωσής τους μαζί με αλκοόλ (Marczinski & Filmore, 2014; Howland et al., 2013; Marczinski et al., 2011; Pennay et al., 2011).

Κύρια πηγή προβληματισμού είναι τα συστατικά των ενεργειακών ποτών, όπως για παράδειγμα η καφεΐνη μπορεί να έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση από αυτήν που επιτρέπεται από τον νόμο σε άλλα ήδη κατανάλωσης. Θεωρείται ότι έως 400mg δεν έχουν βλαβερή δράση στον ανθρώπινο οργανισμό. Όμως τα ενεργειακά ποτά δεν υπόκεινται στον κανόνα του έως 200mg ανά δόση και μπορεί να περιέχουν διάφορες συγκεντρώσεις ανάλογα την εταιρεία με πιθανότητα πάντα κάποιος να καταναλώσει παραπάνω από ένα ροφήματα (Higgins et al., 2010). Εκτός από την καφεΐνη υπάρχουν πολλές ακόμα ουσίες τις οποίες μπορεί να συναντήσουμε να περιέχουν. Χωρίς να υπάρχουν ξεκάθαρα δεδομένα για την χρησιμότητα αλλά και την ασφάλειά τους.

Ουσίες που περιέχονται στα ενεργειακά ποτά

Καφεΐνη:

Σύμφωνα με Higgins et al., (2018) καφεΐνη είναι η πιο διαδεδομένη ουσία με ψυχοτρόπο δράση που μπορεί να βρει κάποιος σε ενεργειακό ποτό. Απορροφάτε πλήρως μέσα σε 30 με 120 λεπτά από την στιγμή της κατανάλωσής της. Για τον λόγο αυτό παίζει η ρόλο η αργή κατανάλωση που κάνει κάποιος όταν πίνει έναν καφέ, σε σχέση με ένα ενεργειακό ρόφημα το οποίο είναι δροσερό και εύγευστο με πολλά ζάχαρα και τεχνητή γεύση. Ένα παιδί ή ένας έφηβος δεν παίρνει συνήθως καφεΐνη από τον καφέ καθώς δεν είναι δημοφιλές σε αυτές τις ηλικίες, αλλά από τα ενεργειακά ποτά. Μάλιστα σε ενισχυμένη δόση. Καθώς τα περισσότερα ενεργειακά ποτά έχουν συγκεντρώσεις από 30 έως 134mg ανά 100ml (Higgins et al., 2010) ποσότητες που ξεπερνάνε κατά πολύ το όριο των 20mg ανά 100ml στα γνωστά ροφήματα τύπου cola. O προβληματισμός αυξάνεται αν αναλογιστεί κανείς ότι συνήθως τα ενεργειακά ποτά πωλούνται σε συσκευασίες των 250 ή 500ml και μπορεί κάποιος να καταναλώσει πάνω από 1.

Εκτός από καφεΐνη, περιέχουν πλήθος άλλων ουσιών. Σύμφωνα με Higgins et al. (2010) περιέχουν ταυρίνη, βιταμίνες β3, β6, β9, γλυκορονολακτόνη, εκχύλισμα ginseng, γκουαρανά, εφεδρίνη, γιομιμπίνη, τζινκο, θεοφυλλίνη, επιπλέον βιταμίνες, βότανα και L καρνιτίνη. Δυστυχώς δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για την συνδυαστική δράση αυτών των ουσιών αλλά ούτε για την εργογόνο δράση των άλλων ουσιών πέρα της καφεΐνης. Μόνο για την ταυρίνη μία μετανάλυση βρήκε θετική επίδραση στην απόδοση (Sousa et al., 2017). Παράλληλα ο συνδυασμός κάποιων από αυτών των ουσιών μπορεί να συνδέεται διαταραχή του ενδοθήλιού, έμφραγμα, ζαλάδες, ταχυκαρδία, διαταραχές στον πεπτικό σωλήνα (Higgins et al., 2010; McLellan et al.,2012; Higgins et al., 2015; Pomeranz et al., 2013)

Βασικό κέντρο της δημοτικότητάς τους είναι η προώθησή τους ως ροφήματα που μπορεί να ενισχύσουν την δύναμη, την αντοχή, την ταχύτητα αντίδρασης, της υπνηλία, την αίσθηση καταπόνησης και την πνευματική διαύγεια (Sousa et al., 2017; Torpy et al., 2013). H προώθηση γίνεται με διάφορους τρόπους στα μέσα (τηλεόραση, social media, ίντερνετ) αλλά και με χορηγίες και δωρεάν δείγματα (Breda et al., 2014). H χρήση τους παράλληλα γίνεται για την ενίσχυση της απόδοσης πριν την προπόνηση και τον αγώνα, για καλύτερη απόδοση στο διάβασμα καθώς και για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κατανάλωσης αλκοόλ (Ishak et al., 2012).

Σκοπός αυτής της ανασκοπικής μελέτης είναι να συγκεντρώσει τα πιο σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τα ενεργειακά ποτά και να ενημερώσει το κοινό για το αν επιφέρουν οφέλη σε σχέση με αυτά που διαφημίζονται και για τα ζητήματα υγείας με τα οποία συνδέονται.

Αποτελέσματα της αναζήτησης της βιβλιογραφίας σχετικά με την επίδραση στην απόδοση:

Συνολικά βρέθηκαν 14 μελέτες που μελετούσαν τις θετικές επιδράσεις στην ανθρώπινη λειτουργία και απόδοση τις οποίες διαφημίζουν οι εταιρίες παραγωγής ότι προσφέρουν. 7 μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να επιφέρει οφέλη στην μυϊκή απόδοση (ισχύς, αντοχή) καθώς και την παρατεταμένη δρομική και κολυμβητική ταχύτητα. 3 μελέτες δεν έδειξαν κάποια στατιστική βελτίωση σε προσπάθειες παρατεταμένης αντοχής. 1 μελέτη έδειξε την βοήθεια στην χαλάρωση και την απόδοση σε στρεσογόνους δοκιμασίες. Στις περισσότερες μελέτες που έδειξαν οφέλη στην απόδοση χρησιμοποίησαν ενεργειακά ποτά με δόση καφεΐνης τουλάχιστον 3mg/kg

Σχετικά με την επίδραση στην υγεία:

Βρέθηκαν 16 μελέτες που πραγματεύονταν τις αρνητικές επιδράσεις στην υγεία. Από αυτές οι 11 ήταν case studies περιστατικών με σοβαρές επιπλοκές. Οι επιπλοκές που παρατηρήθηκαν συγκεντρωτικά ήταν:

• διαταραχή της λειτουργίας του ενδοθηλίου,

• καρδιακές αρρυθμίες,

• ταχυκαρδία,

• αύξηση αρτηριακής πίεσης,

• έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακή ανακοπή,

• διαταραχή λειτουργίας νεφρών και ήπατος,

• ψυχωτικές διαταραχές.

Κοινός παρονομαστής σε αυτά ήταν η υπερβολική κατανάλωση (πάνω από 5 κουτάκια 250ml την ημέρα).

Τα ενεργειακά ποτά από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκαν επίσημα, προωθήθηκαν και πουλήθηκαν με την υποστήριξη ότι συνδέονται με μία σειρά από οφέλη στην ανθρώπινη λειτουργία (Ishak et al., 2012).

Η καφεΐνη, βασικό συστατικό των ενεργειακών ποτών έχει σαφή εργογόνο δράση. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να αυξήσει την απόδοση σε προσπάθειες αντοχής μικρής και μεγαλύτερης διάρκειας, να αυξήσει τη παραγωγή ισχύος, να αυξήσει το0 κάθετο άλμα, την ταχύτητα σε sprint, την συγκέντρωση και την ταχύτητα αντίδρασης. Μάλιστα αυτά είναι αποδεδειγμένα στην διεθνή επιστημονική ακρίβεια από δεκάδες μελέτες (Bourke et al., 2008; Salinero et al., 2019; Stuart et al., 2005; Sokmen et al., 2008).

(Στη συγκεκριμένη εργασία επιλέχθηκαν άρθρα στα οποία δεν μελετώνται η καφεΐνη απομονωμένη, αλλά συνολικά η εργογόνος δράση ενός κοινού ενεργειακού ποτού).

Η καφεΐνη από μόνη της έχει ελεγχθεί για τυχόν αρνητικές συνέπειες πάρα πολλές φορές στην διεθνή βιβλιογραφία. Παρότι δεν φαίνεται να έχει αρνητικές και τοξικές συνέπειες έως τα 400mg κατανάλωση (Higgins et al., 2010) αλλά κάποιος μπορεί να ξεπεράσει κατά πολύ αυτές τις ποσότητες, και να εμφανίσει διαταραχές όπως ζαλάδα, ταχυκαρδία, πονοκέφαλο και αρρυθμίες με μικρότερες ποσότητες (Wolde, 2014).

H υπερκατανάλωση καφεΐνης μπορεί να οδηγήσει στο φαινόμενο που ονομάζεται caffeine intoxication, ένα αναγνωρισμένο κλινικό σύνδρομο από τον WHO (1992b). Tα βασικά συμπτώματα είναι νευρικότητα, άγχος, αυπνία, διαταραχές του πεπτικού συστήματος, ταχυκαρδία και υπερκινητικότητα και σπάνια θάνατο (Garriott et al., 1985, Kerrigan and Lindsey, 2005, Mrvos et al., 1989)

Σύμφωνα με Reisig et al. (2009) η κατανάλωση ενεργειακών ποτών μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη λήψη καφεΐνης για τους παρακάτω λόγους:

• 1) Μη ύπαρξη ακρίβειας στις ετικέτες, γεγονός που μπορεί να μπερδέψει τους καταναλωτές ως προς το πόση ποσότητα καφεΐνης καταναλώνουν

• 2) Διαφήμιση: Από τις εταιρίες παραγωγής δίνεται μία έμφαση στα οφέλη τα οποία μπορεί να προσφέρουν τα ενεργειακά ποτά, οδηγώντας πιθανόν τους καταναλωτές στην σκέψη ότι περισσότερο πιθανόν να είναι πιο αποτελεσματικό

• 3) Λόγω του ότι μπορούν να τα καταναλώσουν ελεύθερα παιδιά, που συνήθως είναι λιγότερο συνηθισμένα στην καφεΐνη και πιθανόν να είναι πιο εκτεθειμένα στην εμφάνιση του συνδρόμου.

Συζήτηση που προκύπτει από την ανάλυση της βιβλιογραφίας για τα ενεργειακά ποτά

α) Ως προς τα εργογόνα οφέλη της κατανάλωσης ενεργειακών ποτών.

Όπως αναφέρθηκε τα ενεργειακά προωθούνται και διαφημίζονται από τις εταιρίες που τα παράγουν ως εργογόνα τόσο στην αθλητική απόδοση όσο και στην πνευματική απόδοση.

Παρότι πολλές μελέτες συνδέουν την κατανάλωση ενεργειακών ποτών με αυξημένη απόδοση στην δύναμη, την ισχύ, συγκεκριμένες αθλητικές δεξιότητες καθώς και την συγκέντρωση (Del Coso et al., 2013; Lara et al., 2014; Perez-Lopez et al., 2014; Sunram et al., 2012), φαίνεται ότι το μεγαλύτερο όφελος το προσφέρει η καφεΐνη που περιέχουν.

Αυτό υποστηρίζεται από τις μελέτες , όπου σύγκριναν την επίδραση της απομονωμένης καφεΐνης και των ενεργειακών ποτών (Quinlivan et al., 2015) αλλά και από μελέτες που δεν παρατήρησαν οφέλη στην αθλητική απόδοση με κατανάλωση μικρής ποσότητας ενεργειακών ποτών που οδηγούσε σε κατανάλωση κάτω από 2mg καφεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους (Candow et al., 2009; Melody et al., 2014; Gwacham & Wagner et al., 2012). Συνεπώς δεν φαίνεται να προσφέρουν κάτι επιπλέον σε σχέση με την κατανάλωση καφεΐνης, ενώ παράλληλα εισάγουν στον οργανισμό πολλά σάκχαρα, χρωστικές και ένα πλήθος άλλων ουσιών.

H ποσότητα καφεΐνης που έπρεπε κάποιος να καταναλώσει για να βρεθεί ξεκάθαρη βελτίωση τους δείκτες απόδοσης ήταν τα 3mg/kg, όπως παρατηρήθηκε στις περισσότερες από τις μελέτες που βρήκαν οφέλη. Η συγκεκριμένη ποσότητα όμως για να επιτευχθεί χρειάζεται συνήθως την κατανάλωση πάνω από 1 κουτάκι ενεργειακού ποτού (συνήθως 500 με 800ml) οδηγώντας έτσι τον καταναλωτή στην λήψη μεγάλης ποσότητας σακχάρων και άλλων συστατικών που μπορεί να έχουν τοξική δράση (Campell et al., 2013) πέρα από την συσσώρευση θερμίδων και διαταραχής του μεταβολισμού της γλυκόζης.

Μία ανασκόπηση (Soousa et al., 2017) παρατήρηση βελτίωση στους δείκτες μυϊκής αντοχής και όχι στους δείκτες μέγιστης δύναμης και ισχύος μετά την κατανάλωση ενεργειακού ποτού. Στοιχείο που διαφωνεί με την συγκεκριμένη ανασκόπηση καθώς υπήρξαν μελέτες που έδειξαν θετική επίδραση στο κάθετο άλμα και αθλητικές κινήσεις που απαιτούσαν υψηλή ισχύ. Ίσως η διαφορά έγκειται στην συγκέντρωση καφεΐνης στα ενεργειακά ποτά που χρησιμοποιήθηκαν στις μελέτες που αναλύθηκαν.

Σύμφωνα με την μεταανάλυση του Shearer (2014) υπάρχουν σημαντικά μεθοδολογικά ζητήματα ως προς την μελέτη της εργογόνας επίδρασης των ενεργειακών ποτών. Μερικά από αυτά είναι ότι είναι δύσκολο να ελεγχθεί στις περισσότερες μελέτες η διατροφή των συμμετεχόντων , το αν είναι εξοικειωμένοι με την κατανάλωση καφεΐνης ή όχι, για τον αν έχουν κάποια προδιάθεση καθώς και το αν οι μελέτες έχουν χρηματοδότηση από την ίδια την βιομηχανία των ενεργειακών ποτών με άμεσους έμμεσους τρόπους.

Ως προς τις αρνητικές επιδράσεις στην υγεία

Στις αρνητικές συνέπειες στην καρδιαγγειακή λειτουργία (αυξημένη αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία, αρρυθμίες έως και έμφραγμα και ανακοπή) κάνουν αναφορά και άλλες ανασκοπικές μελέτες τονίζοντας τον κίνδυνο προς την υγεία από την υπερβολική κατανάλωση, ιδιαίτερα στα παιδιά (Higgins et al., 2018; Reissig et al., 2009; Arria et al.,. 2011; Gunza et al., 2012; Seifert et al., 2011; Rath et al., 2011) για αυτό και οι επιστημονικές ομάδες κάνουν ανακοινώσεις και προσπαθούν να δώσουν ειδικές κατευθύνσεις για την προστασία των παιδιών (Schneider et al., 2011; Campel et al., 2013).

Εκτός από την δημιουργία καρδιαγγειακών διαταραχών, έχουν συνδεθεί και με την εμφάνιση οξείας ηπατίτιδας, οξείας νεφρικής ανεπάρκειας καθώς και ψυχικών διαταραχών (Hernadez-Huerta et al., 2017; Kelsey et al., 2018; Gorgulu et al., 2014; (Vivekanandarajah et al., 2011).

Άλλη μία κατάσταση η οποία χρήζει προσοχής είναι η συνδυασμένη κατανάλωση ενεργειακών ποτών με αλκοόλ. Όπως αναφέρθηκε τα ενεργειακά ποτά συνδέονται από μόνα τους με μία σειρά διαταραχών όταν υπάρχει μεγάλη κατανάλωση. Στην περίπτωση συνδυασμού με αλκοόλ μπορεί να παρατηρηθούν επιπλέον προβλήματα. Σύμφωνα με Marczinski et al., (2014):

• παρουσιάζεται αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ,

• μειωμένη οδηγική ικανότητα,

• επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά,

• μειωμένη αίσθηση μέθης

• και αυξημένη διάθεση για επιπλέον κατανάλωση αλκοόλ.

Σε επίπεδα όπου θεωρείται ένα αναπτυσσόμενο πρόβλημα υγείας, καθώς αφορά εκατομμύρια νέους (Woοlsey et al., 2011; Howland et al., 2013; Verster et al., 2012).

Tα παραπάνω δημιουργούν έντονο προβληματισμό στην διεθνή κοινότητα, λόγω της συνεχούς αύξησης της εμπορικότητας αυτών των σκευασμάτων, ειδικά σε παιδιά και εφήβους καθώς και της ελλιπής νομοθεσίας, ενημέρωσης περιεχομένων των ετικετών, καθώς και ελεύθερης διαφήμισης και προώθησης (Pennington et al., 2010; Pomeranz et al., 2013 Bigard et al., 2010) .

Συμπεράσματα από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για τα ενεργειακά ποτά

Παρότι η κατανάλωση ενεργειακών ποτών συνδέεται με ορισμένα οφέλη στην αθλητική απόδοση και πνευματική λειτουργία των καταναλωτών, αυτό δεν έρχεται χωρίς την αυξημένη κατανάλωση και ρίσκα ως προς την υγεία. Η υπερβολική κατανάλωση συνδέεται σαφέστατα με σειρά από διαταραχές τόσο στο καρδιαγγειακό, το ψυχολογικό όσο και από άλλες οργανικές δομές. Οι μελέτες που προσπαθούν μέσω της πληροφόρησης να προστατέψουν κυρίως τα παιδιά από την υπερκατανάλωση σαφώς και δεν έχουν οικονομικό όφελος. Σε αντίθεση με άλλες μελέτες που υπερτονίζουν τα οφέλη και δεν ελέγχουν σε βάθος τις πιθανές αρνητικές επιδράσεις.

Συνεπώς απαιτείται προσεκτική ανάλυση της βιβλιογραφίας και της ποιότητας των ερευνών που λαμβάνονται υπόψιν. Επίσης θα ήταν χρήσιμο στο μέλλον να γίνουν επιπλέον μελέτες που ελέγχουν τόσο την διατροφή όσο και την κατάσταση υγείας σε μεγαλύτερο βάθος και χρονική διάρκεια, έτσι ώστε να υπάρχει πιο ξεκάθαρη εικόνα για την επίδραση των ενεργειακών ποτών στον άνθρωπο.

Πρακτικές εφαρμογές

1) Ενημέρωση των γονέων και των παιδιών σε κάθε ευκαιρία για τις αρνητικές επιδράσεις της υπερκατανάλωσης ενεργειακών ποτών

2) Την διαφοροποίησή τους από τα αθλητικά ποτά

3) Την αυστηρότερη νομοθεσία ως προς το περιεχόμενο των ετικετών αλλά και την ικανότητα αγοράς τους από παιδιά

4) Τον έλεγχο τον μηχανισμών προώθησης και διαφήμισης των συγκεκριμένων καταναλωτικών προϊόντων.

Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας

Από την ομάδα του Workout Intellligence

Για περισσότερα άρθρα πάνω σε θέματα τρεξίματος και γυμναστικής, μπορείτε να επισκεφτείτε το blog μας workoutintelligence.com/fitness-ygeia-apodosi-blog

Βιβλιογραφία:

1. Görgülü, Y., Taşdelen, Ö., Sönmez, M. B., & Köse Çinar, R. (2014). A Case of Acute Psychosis Following Energy Drink Consumption. Noro psikiyatri arsivi, 51(1), 79–81.

2. D. Kelsey, A. J. Berry, R. A. Swain, S. Lorenz, "A Case of Psychosis and Renal Failure Associated with Excessive Energy Drink Consumption", Case Reports in Psychiatry, vol. 2019, Article ID 3954161, 5 pages, 2019.

3. Daniel Hernandez-Huerta, Maria Martin-Larregola, Jorge Gomez-Arnau, Javier Correas-Lauffer, Helen Dolengevich-Segal, "Psychopathology Related to Energy Drinks: A Psychosis Case Report", Case Reports in Psychiatry, vol. 2017, Article ID 5094608, 5 pages, 2017.

4. Vivekanandarajah, A., Ni, S. & Waked, A. Acute hepatitis in a woman following excessive ingestion of an energy drink: a case report. J Med Case Reports 5, 227 (2011).

5. Wajih Ullah M, Lakhani S, Siddiq W, et al. (May 21, 2018) Energy Drinks and Myocardial Infarction. Cureus 10(5): e2658. doi:10.7759/cureus.2658

6. Al Yacoub, R., Luczkiewicz, D. & Kerr, C. Acute kidney injury and hepatitis associated with energy drink consumption: a case report. J Med Case Reports 14, 23 (2020).

7. Bill Campbell, Colin Wilborn, Paul La Bounty, Lem Taylor, Mike T Nelson, Mike Greenwood, Tim N Ziegenfuss, Hector L Lopez, Jay R Hoffman, Jeffrey R Stout, Stephen Schmitz, Rick Collins, Doug S Kalman, Jose Antonio & Richard B Kreider (2013) International Society of Sports Nutrition position stand: energy drinks, Journal of the International Society of Sports Nutrition, 10:1,

8. Higgins, John P. MD, MBA, M.PHIL, FACC, FACP, FAHA, FACSM, FASNC, FSGC1; Babu, Kavita MD, FACEP, FACMT2; Deuster, Patricia A. PhD, MPH, FACSM3; Shearer, Jane PhD4. Energy Drinks: A Contemporary Issues Paper. Current Sports Medicine Reports 17(2):p 65-72, February 2018. | DOI: 10.1249/JSR.0000000000000454

9. Chad J. Reissig, Eric C. Strain, Roland R. Griffiths, Caffeinated energy drinks—A growing problem, Drug and Alcohol Dependence, Volume 99, Issues 1–3, 2009, Pages 1-10,

10.Arria AM, O’Brien MC. The “High” Risk of Energy Drinks. JAMA. 2011;305(6):600–601. doi:10.1001/jama.2011.109

11.Gunja, N. and Brown, J.A. (2012), Energy drinks: health risks and toxicity. Medical Journal of Australia, 196: 46-49.

12.Marcie Beth Schneider, Holly J. Benjamin, Committee on Nutrition and the Council on Sports Medicine and Fitness; Sports Drinks and Energy Drinks for Children and Adolescents: Are They Appropriate?. Pediatrics June 2011; 127 (6): 1182–1189. 10.1542/peds.2011-0965

13. Rath, M. (2012), Energy drinks: What is all the hype? The dangers of energy drink consumption. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 24: 70-76.

14.Bigard AX. [Risks of energy drinks in youths]. Archives de Pediatrie : Organe Officiel de la Societe Francaise de Pediatrie. 2010 Nov;17(11):1625-1631. DOI: 10.1016/j.arcped.2010.08.001. PMID: 20926266

15. Heckman, M.A., Sherry, K. and De Mejia, E.G. (2010), Energy Drinks: An Assessment of Their Market Size, Consumer Demographics, Ingredient Profile, Functionality, and Regulations in the United States. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 9: 303-317.

16. Cecile A Marczinski, Mark T Fillmore, Energy drinks mixed with alcohol: what are the risks?, Nutrition Reviews, Volume 72, Issue suppl_1, 1 October 2014, Pages 98–107,

17.Ishak, W. W., Ugochukwu, C., Bagot, K., Khalili, D., & Zaky, C. (2012). Energy drinks: psychological effects and impact on well-being and quality of life-a literature review. Innovations in clinical neuroscience, 9(1), 25–34.

18.Pomeranz, J., Munsell, C. & Harris, J. Energy drinks: An emerging public health hazard for youth. J Public Health Pol 34, 254–271 (2013).

19.Pennington N, Johnson M, Delaney E, Blankenship MB. Energy Drinks: A New Health Hazard for Adolescents. The Journal of School Nursing. 2010;26(5):352-359.

20. Conrad Woolsey, Alex Waigandt & Niels C. Beck (2010) Athletes and Energy Drinks: Reported Risk-Taking and Consequences from the Combined Use of Alcohol and Energy Drinks, Journal of Applied Sport Psychology, 22:1, 65-71,

21.Torpy JM, Livingston EH. Energy Drinks. JAMA. 2013;309(3):297. doi:10.1001/jama.2012.170614

22.Howland J, Rohsenow DJ. Risks of Energy Drinks Mixed With Alcohol. JAMA. 2013;309(3):245–246. doi:10.1001/jama.2012.187978

23. Erik Konrad Grasser, Jennifer Lynn Miles-Chan, Nathalie Charrière, Cathríona R Loonam, Abdul G Dulloo, Jean-Pierre Montani, Energy Drinks and Their Impact on the Cardiovascular System: Potential Mechanisms, Advances in Nutrition, Volume 7, Issue 5, September 2016, Pages 950–960,

24.Verster, J. C., Aufricht, C., & Alford, C. (2012). Energy drinks mixed with alcohol: misconceptions, myths, and facts. International journal of general medicine, 5, 187–198.

25.Higgins, J., Yarlagadda, S., & Yang, B. (2015). Cardiovascular Complications of Energy Drinks. Beverages, 1(2), 104–126.

26.Breda, J. J., Whiting, S. H., Encarnação, R., Norberg, S., Jones, R., Reinap, M., & Jewell, J. (2014). Energy drink consumption in europe: a review of the risks, adverse health effects, and policy options to respond. Frontiers in public health, 2, 134.

27.Higgins, J. P., Tuttle, T. D., & Higgins, C. L. (2010). Energy beverages: content and safety. Mayo Clinic proceedings, 85(11), 1033–1041.

28. Souza, D.B., Del Coso, J., Casonatto, J. et al. Acute effects of caffeine-containing energy drinks on physical performance: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr 56, 13–27 (2017).

29. Ricardo Mora-Rodriguez, Jesús G Pallarés, Performance outcomes and unwanted side effects associated with energy drinks, Nutrition Reviews, Volume 72, Issue suppl_1, 1 October 2014, Pages 108–120,

30. Candow, Darren G1; Kleisinger, Amanda K1; Grenier, Stephanie2; Dorsch, Kim D1. Effect of Sugar-Free Red Bull Energy Drink on High-Intensity Run Time-to-Exhaustion in Young Adults. Journal of Strength and Conditioning Research 23(4):p 1271-1275, July 2009. | DOI: 10.1519/JSC.0b013e3181a026c2

31.McLellan, T. M., & Lieberman, H. R. (2012). Do energy drinks contain active components other than caffeine?. Nutrition reviews, 70(12), 730–744.

32. Del Coso, J., Portillo, J., Muñoz, G. et al. Caffeine-containing energy drink improves sprint performance during an international rugby sevens competition. Amino Acids 44, 1511–1519 (2013).

33. Astorino, T.A., Matera, A.J., Basinger, J. et al. Effects of red bull energy drink on repeated sprint performance in women athletes. Amino Acids 42, 1803–1808 (2012). https://doi.org/10.1007/s00726-011-0900-8

34.Del Coso J, Muñoz-Fernández VE, Muñoz G, Fernández-Elías VE, Ortega JF, et al. (2012) Effects of a Caffeine-Containing Energy Drink on Simulated Soccer Performance. PLOS ONE 7(2): e31380.

35. Lara, B., Gonzalez-Millán, C., Salinero, J.J. et al. Caffeine-containing energy drink improves physical performance in female soccer players. Amino Acids 46, 1385–1392 (2014).

36. Juan Del Coso, Juan José Salinero, Cristina González-Millán, Javier Abián-Vicén & Benito Pérez-González (2012) Dose response effects of a caffeine-containing energy drink on muscle performance: a repeated measures design, Journal of the International Society of Sports Nutrition, 9:1,

37.PÉREZ-LÓPEZ, ALBERTO1; SALINERO, JUAN JOSÉ2; ABIAN-VICEN, JAVIER2; VALADÉS, DAVID1; LARA, BEATRIZ2; HERNANDEZ, CESAR3; ARECES, FRANCISCO1; GONZÁLEZ, CRISTINA1; DEL COSO, JUAN2. Caffeinated Energy Drinks Improve Volleyball Performance in Elite Female Players. Medicine & Science in Sports & Exercise 47(4):p 850-856, April 2015. | DOI: 10.1249/MSS.0000000000000455

38. Quinlivan, A., Irwin, C., Grant, G. D., Anoopkumar-Dukie, S., Skinner, T., Leveritt, M., & Desbrow, B. (2015). The Effects of Red Bull Energy Drink Compared With Caffeine on Cycling Time-Trial Performance, International Journal of Sports Physiology and Performance, 10(7), 897-901

39. Maximiliano Kammerer, Jaime A Jaramillo, Adriana García, Juan C Calderín & Luis H Valbuena (2014) Effects of energy drink major bioactive compounds on the performance of young adults in fitness and cognitive tests: a randomized controlled trial, Journal of the International Society of Sports Nutrition, 11:1,

40.Sünram-Lea, S.I., Owen-Lynch, J., Robinson, S.J. et al. The effect of energy drinks on cortisol levels, cognition and mood during a fire-fighting exercise. Psychopharmacology 219, 83–97 (2012).

41. Gwacham, N., & Wagner, D. R. (2012). Acute Effects of a Caffeine-Taurine Energy Drink on Repeated Sprint Performance of American College Football Players, International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 22(2), 109-116

42.Louise M.BurkeL.M. Burke. Caffeine and sports performance. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism. 33(6): 1319-1334.

43.Lara, B., Ruiz-Vicente, D., Areces, F., Abián-Vicén, J., Salinero, J., Gonzalez-Millán, C., . . . Del Coso, J. (2015). Acute consumption of a caffeinated energy drink enhances aspects of performance in sprint swimmers. British Journal of Nutrition, 114(6), 908-914. doi:10.1017/S0007114515002573

44. Michael T Nelson, George R Biltz & Donald R Dengel (2014) Cardiovascular and ride time-to-exhaustion effects of an energy drink, Journal of the International Society of Sports Nutrition, 11:1,

45. Candow, Darren G1; Kleisinger, Amanda K1; Grenier, Stephanie2; Dorsch, Kim D1. Effect of Sugar-Free Red Bull Energy Drink on High-Intensity Run Time-to-Exhaustion in Young Adults. Journal of Strength and Conditioning Research 23(4):p 1271-1275, July 2009. | DOI: 10.1519/JSC.0b013e3181a026c2

46.Wolde, Tsedeke. (2014). Effects of caffeine on health and nutrition: A Review. 30.

47. Shen, J., Johnson, V. M., Sullivan, L. M., Jacques, P. F., Magnani, J. W., Lubitz, S. A., Pandey, S., Levy, D., Vasan, R. S., Quatromoni, P. A., Junyent, M., Ordovas, J. M., & Benjamin, E. J. (2011). Dietary factors and incident atrial fibrillation: the Framingham Heart Study. The American journal of clinical nutrition, 93(2), 261–266.

48.Conen, D., Chiuve, S. E., Everett, B. M., Zhang, S. M., Buring, J. E., & Albert, C. M. (2010). Caffeine consumption and incident atrial fibrillation in women. The American journal of clinical nutrition, 92(3), 509–514.

49.Di Rocco, J. R., During, A., Morelli, P. J., Heyden, M., & Biancaniello, T. A. (2011). Atrial fibrillation in healthy adolescents after highly caffeinated beverage consumption: two case reports. Journal of medical case reports, 5, 18.

50. Ragsdale, F.R., Gronli, T.D., Batool, N. et al. Effect of Red Bull energy drink on cardiovascular and renal function. Amino Acids 38, 1193–1200 (2010).

51.Usman, A., Jawaid, A. Hypertension in a young boy: an energy drink effect. BMC Res Notes 5, 591 (2012).

52.Solomin, D., Borron, S. W., & Watts, S. H. (2015). STEMI Associated with Overuse of Energy Drinks. Case reports in emergency medicine, 2015, 537689.

53. Polat, N., Ardıç, I., Akkoyun, M., & Vuruşkan, E. (2013). Spontaneous coronary artery dissection in a healthy adolescent following consumption of caffeinated "energy drinks". Turk Kardiyoloji Dernegi arsivi : Turk Kardiyoloji Derneginin yayin organidir, 41(8), 738–742.

54.Scott, M. J., El-Hassan, M., & Khan, A. A. (2011). Myocardial infarction in a young adult following the consumption of a caffeinated energy drink. BMJ case reports, 2011, bcr0220113854.

55. Berger, A. J., & Alford, K. (2009). Cardiac arrest in a young man following excess consumption of caffeinated "energy drinks". The Medical journal of Australia, 190(1), 41–43.

56. Worthley, M. I., Prabhu, A., De Sciscio, P., Schultz, C., Sanders, P., & Willoughby, S. R. (2010). Detrimental effects of energy drink consumption on platelet and endothelial function. The American journal of medicine, 123(2), 184–187

57.Shearer J. (2014). Methodological and metabolic considerations in the study of caffeine-containing energy drinks. Nutrition reviews, 72 Suppl 1, 137–145.

58. Pennay, A., Lubman, D., & Miller, P. (2011). Combining energy drinks and alcohol - a recipe for trouble?. Australian family physician, 40(3), 104–107.